Boxmeer

Heraldry of the World Civic heraldry of the Netherlands - Nederlandse gemeentewapens

BOXMEER

Provincie  : N. Brabant
Opheffing  : -
Toevoegingen : 1942 Beugen en Rijkevoort (ged), Sambeek (ged), 1992 Wanroij (ged, 1942 Beugen en Rijkevoort (ged)), Oeffelt, 1998 Vierlingsbeek

I : 16 juli 1817
" Van keel beladen met een bok van goud."

II : 20 juni 1962
" Gevierendeeld : I en IV van keel beladen met een bok, staande op een berg, alles van goud, II : gedeeld : a van goud beladen met 2 dwarsbalken van azuur en vergezeld van 8 meerlen, staande 3,2 en 3, alles van azuur; b van azuur beladen met een staande leeuw en vergezeld van 12 blokken, alles van goud, III van azuur beladen met een ploeg, waarop een kraai, alles van goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2 paarlen."

III : 22 oktober 1998
"In keel een stappende bok van goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee parels."

Oorsprong/verklaring:
De bok was een sprekend symbool voor Boxmeer. Het wapen is afgeleid van het schependomszegel, dat in ieder geval in de 18e eeuw al een bok vertoonde.

Het tweede wapen is een samenvoeging van de wapens van Boxmeer (I en IV), Sambeek (II) en Beugen ca (III). Het derde wapen is weer een vereenvoudiging, maar nu in de historische kleuren.

De bok in het gemeentewapen is vernoemd naar Jan Bok, de eerste Vrije Heer van Boxmeer. Jan Bok was een ridder wiens stamslot in Meer stond, het tegenwoordige <a href=int/dld/m/meerbusc|Meerbusch]] in Duitsland.

Destijds behoorde Meer tot het hertogdom Gelre. Jan Bok bouwde rond 1300 een burcht aan De Meere, een binnenwatertje dat heden ten dage de slotgracht vormt van het Boxmeerse kasteel. De Heer van Boxmeer leende zijn naam aan de latere Vrije Heerlijkheid Boxmeer.

Het wapen in de Oldenkott albums +/- 1910

Het wapen in de Koffie Hag albums +/- 1930

Volgens de locale historicus Herman-Jan van Cuijk echter gebleken dat Jan Bok in werkelijkheid Jan Buch van Meer heette. De naam van de Heer van Boxmeer werd in dertiende-eeuwse akten al snel verschreven tot Buck, Bock, en uiteindelijk tot Bok. De familienaam Buch is volgens de hem te verklaren uit het gegeven dat de oorspronkelijke woonplaats van ridder Jan in een bocht ('Bucht') van de Rijn lag. Het familiewapen dat Jan Buch gebruikte was geen bok, maar de Gelderse leeuw van het hertogdom Gelre. Hij pleit dan ook voor een leeuw in plaats van een bok in het gemeentewapen.

Le Roy geeft voor het kasteel Boxmeer een geheel ander wapen, namelijk in zilver een leeuw van keel, gekroond van goud, en een schildzoom van sabel, beladen met 11 bezanten van goud (vergelijk 's Heerenberg. Dit wapen is echter niet door de heerlijkheid gevoerd.

In 1992 stelde de Noordbrabantse Commissie voor Wapen- en Vlaggenkunde voor het wapen alsvolgt te wijzigen:
Gevierendeeld : I In keel een bok, staande op een grond, alles van goud; II in goud, bezaaid met blokjes van sabel, een leeuw van azuur, getongd en genageld van keel; III in goud twee dwarsbalken van keel, zoomsgewijs vergezeld van acht merletten van hetzelfde, staande drie, twee en drie; IV in keel een ploeg van goud, waarop een kraanvogel van natuurlijke kleur. Het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee parels." Dit wapen bevat dezelfde elementen als het huidige wapen, alleen zijn de kleuren gewijzigd en is het wapen van Sambeek gesplitst ten koste van de bok in het vierde kwartier. De nieuwe kleuren zijn meer in overeenstemming met de historische kleuren. Zie hiervoor onder Sambeek en Beugen en rijkevoort.

Literatuur : vdBergh, 1878; Sierksma, 1962; Brekel, 1992; Roy, 1730; Peeters, H : Bok van Boxmeer moet leeuw zijn. in: De Gelderlander van 16-11-2004