Brielle

From Heraldry of the World
Jump to navigation Jump to search

Portaal Nederlandse Overheidsheraldiek



Portaal Nederlandse overheidswapens
Netherlands.jpg

Onderdeel van:
Logo-new.jpg
Heraldry of the World

Nederlandse heraldiek:

Overzeese heraldiek:
(Engelstalig)


  • Totaal aantal pagina's: 16.371
  • Waarvan afbeeldingen: 13.112

Nederlandse heraldische verzamelobjecten
(selectie)




BRIELLE

Provincie  : Zuid Holland
Opheffing  : -
Toevoegingen : 1980 Heenvliet (ged), Nieuwenhoorn (ged), Oostvoorne (ged), Vierpolders, Zwartewaal

I : 24 juli 1816
" Van zilver beladen met een pal van keel. Het schild gedekt met een kroon van goud, gecierd met 17 paarlen en ter linker zijde vastgehouden door een centour, onder het schild het voorvaderlijke motto : Libertatis Primitiae."

Wapen van Brielle

Oorsprong/verklaring

Den Briel verkreeg in 1330 stadsrechten van Gerard van Voorne. In 1338 krijgt de stad toestemming voor het bouwen van vestingwerken.

Het oudste zegel dateert echter al van voor de verlening van de stadsrechten, het hangt aan een oorkonde uit 1326. Het zegel vertoont een gegolfde paal, met aan weerskanten een omlaag gerichte vis. Het oudste stadszegel is bekend van 1397 en vertoont een stadspoort met twee gekanteelde torens. Hiertussen hangt een schildje, met daarop een aanziende leeuw. Deze leeuw is waarschijnlijk het wapen van de Van Voornes. Dit zegel is in gebruik geweest tot 1688. Ook andere zegels van de stad in de periode 1400-1650 vertonen allen dezelfde voorstelling. Alleen een geheimzegel vertoont een burcht met daarop een uitkomende leeuw.

Aan het eind van de 17e eeuw komen zegels in gebruik met daarop het stadswapen. Het wapen is waarschijnlijk afgeleid van het oudste zegel, namelijk een paal van keel. De oudst bekende gekleurde afbeelding werd ontdekt bij de restauratie van de Sint Catharijnekerk. De muurschildering dateert uit het eind der 15e eeuw. De paal is hier al van keel. Het eigenlijke wapen is sindsdien ongewijzigd.

De schildhouder is een geheel ander verhaal. er zijn een aantal studies geweest over de herkomst en de juiste voorstelling van de schildhouder. In 1611 wordt de figuur beschreven als het monster Capirussa, bestaande uit een mensenhoofd, oren van een hond, staart als een hond en voeten als een paard. Dit monster zou in Indië voorkomen en ooit in de Maas zijn waargenomen.

Aan het begin der 18e eeuw wordt het omschreven als een centaur, dwz een paard met mensentorso. Echter de schrijver vond de afbeelding meer lijken op een mislukte hond of Cerberus.

Verschillende latere schrijvers komen tot dezelfde twee voorstellingen. Eén oppert zelfs de veronderstelling dat Capirissa komt van kaper, oftewel (water)geus. De schildhouder is dus aan de watergeuzen te danken. Geen van de schrijvers komt echter tot een datering van het gebruik van de schildhouder.

Ook in de 17e eeuw had men al moeite met de schildhouder; op diverse gebouwen en tekeningen komt de schildhouder voor, soms meer een mens, soms meer een hond, soms weer een centaur. Op het eerste stadszegel met het wapen, uit het eind der 17e eeuw, wordt het wapen afgebeeld met een kroon van 14 parels en een nieuwe variant van de schildhouder.

Het wapen met een hond als schildhouder:

Brielleklok.jpg

Afbeelding op een horloge van rond 1780. (foto : Henk van den Berg)
Arms (crest) of Brielle

Stempel van de stad op brief uit 1800

Wat de schildhouder nu precies voorstelt en waanneer die is toegevoegd is nog steeds onduidelijk. De oudste bronnen geven een Capirussa weer. De Centaur is later ontstaan, echter wel als officiële schildhouder toegevoegd in 1816.

De spreuk "Libertatis Primitiae" is waarschijnlijk afgeleid van het zegel van de Hervormde kerk. Deze liet in 1592 een zegel snijden met als randschrift Primitiae Belgicae Libertatis Brilae. In de 18e eeuw komt deze spreuk, vereenvoudigd, ook voor op documenten van de stad. In 1786 komt het ook voor als stadswapen op de Brielse Courant.

In de Franse Tijd werd de kroon vervangen door een vrijheidshoed, die door de schildhouder wordt vastgehouden. Dit keer werd de schildhouder duidelijk als vrouwelijk afgebeeld.

Na inlijving bij het Franse keizerrijk werd aan Brielle het recht verleend (op 14 april 1813) het wapen te vermeerderen met een vrijkwartier voor de steden van de derde klasse. Dit vrijkwartier vertoonde een zilveren N op een rode ondergrond. Of dit wapen ooit is gebruikt is me niet bekend.

Bij de aanvraag geeft de burgemeester aan dat de schildhouder een Centaur is en dat de spreuk slaat op de bevrijding van Brielle in 1572.

Tenslotte is er nog een afbeelding in het 17e eeuwse manuscript Schoemaker, waarbij het schild met de paal is voorzien van een blokkenzoom van keel en zilver van 7 stukken in de breedte en 11 in de lengterichting. Dezelfde blokkenzoom wordt ook aangetroffen (in zwart-wit) afbeeldingen van het wapen op de Wapenkaart van Pieter van Heere uit 1622 en JH Pot uit 1631.

Arms of Brielle

The arms in a 16th century manuscript
Wapen van Brielle

Het wapen in de Oldenkott albums +/- 1910
Wapen van Brielle

Het wapen in de Koffie Hag albums +/- 1930
Wapen van Brielle

Het wapen op een Willem II bandje
Wapen van Brielle

Het wapen op een suikerzakje van de gemeente
Wapen van Brielle

Het wapen op heraldische tegels
Wapen van Brielle

Wapen van Brielle

Briefhoofd, +/- 1982
Wapen van Brielle

Briefhoofd, +/- 2000
Wapen van Brielle

Poststempel 1988

Contact and Support

Partners:

Your logo here ?
Contact us



© since 1995, Heraldry of the World, Ralf Hartemink Ralf Hartemink arms.jpg
Index of the site

Literatuur : Klok, 1966; Schoemaker, 17??; Campardon, 1889; Heere, Pieter van : Hollandiae comitatus nova et ex acta delineatio, Amsterdam, 1622 (kaart); Pot, JH,: Texel, ‘t Nieuwe Princelandt, Wieringhen, Amsterdam, 1631 (kaart)