Compendium A: Difference between revisions

<gallery widths=250px heights=200px perrow=0>

File:na-Aambeeld.jpg|Aambeeld: Smidswerktuig ter ondersteuning van een werkstuk dat de smid aan het maken is. Het bestaat veelal uit een metalen blok, met aan &eacute;&eacute;n of beide zijden een spits toelopende of vierkante hoorn. De vorm van het aambeeld kan verschillen, afhankelijk van het uitgeoefende specialisme van het ambacht, van de streek en van de tijd waarin het gebruikt is. Zie ook een edelsmidaambeeld. [Coopman, Smit]

File:na-Aangelegd.jpg|Aangelegd: Een <em>pijl</em> wordt aan&shy;gelegd ge&shy;noemd, als hij op een aangespannen boog gereed staat. [Beckman]

File:na-Aangesloten.jpg|Aangesloten: Als ruiten elkaar met de stompe hoeken raken. Met de scherpe hoeken elkaar rakend worden zij <em>aanstotend</em> genoemd.&nbsp; [Alblas, Van der Does]

File:na-Aanstotend.jpg|Aanstotend: Figuren die elkaar raken. In het bijzonder bij ruiten die die elkaar met scherpe hoeken raken of twee <em>wassenaars</em>, <em>kepers</em> of <em>zwaarden</em> die elkaar met de punten raken. [Druijvesteijn, Ophem]

File:na-Aardbeiblad.jpg|Aardbeiblad: Blad van de aardbeiplant, met enigszins gekartelde bladeren. Wordt afgebeeld met de steel omlaag.

File:na-Aardbeibloem.jpg|Aardbeibloem: Bloem van de aardbeiplant, in natuurlijke kleur bestaande uit meestal vijf witte blaadjes rond een gele knop.

File:na-Aardglobe.jpg|Aardglobe: Draaibare <em>wereldbol</em>, met lengte- en breedtegraden, geplaatst in een boogprofiel dat bevestigd is op een voetstuk. [Hondius]

File:na-Aartsbisschopshoed.jpg|Aartsbisschopshoed: Aartsbisschoppen plaatsen een <em>pontificale hoed</em> boven hun wapenschild, waarvan aan beide zijden een koord afhangt, eindigend in tien <em>kwasten</em> (1-2-3-4), alles groen.

File:na-Achtpuntig_kruis.jpg|Achtpuntig kruis: Een verkort <em>kruis</em> waarvan elk van de vier armen aan het uiteinde met twee punten is <em>ingekerfd</em>. [Van den Berghe]

File:na-Adelaar.jpg|Adelaar: Heraldische <em>arend</em>. Staat met het lichaam en versierde staart aanziend in het schild met een gewende kop (met de kop naar links is hij omgewend), en de vleugels uitgespreid en opgeheven. Als de punten van de vleugels naar beneden gericht zijn, noemt men dat met <em>nederwaarts gerichte vlucht</em>. Met twee koppen spreekt men van een <em>dubbelkoppige adelaar</em>. Een niet aanziende adelaar wordt <em>arend </em>genoemd<em>.</em>

File:na-Afdak.jpg|Afdak: Bouwwerk, bestaande uit vier palen met een kap, als bij een hooiberg.

File:na-Afgebroken_keper.jpg|Afgebroken keper: Een <em>keper</em> waarvan de benen afgebroken zijn ontbreekt het onderste gedeelte van de benen en zijn de splinters duidelijk zichtbaar.

File:na-Afgesneden.jpg|Afgesneden: Heraldische objecten waarvan een deel is weggenomen, waarbij een strakke rechte snijlijn zichtbaar is, noemt men afgesneden. Afgesneden (dieren)koppen worden meestal van terzijde gezien. <em>Schuinkruisjes</em> komen voor met horizontaal afgesneden armen. Een l<em>elie met afgesneden voet</em> wordt onder de horizontale band zonder onderbladeren voorgesteld. Ook afgesneden planten en bloemen komen voor, deze zijn dan van hun wortels ontdaan. Dan zijn er ook nog de afgesneden ledematen, zoals de <em>arm</em>, het <em>been</em>, de <em>knie</em> en de <em>voet</em>. Sommige heraldische objecten waarvan een deel is afgesneden hebben een bijzondere benaming. Een <em>leeuw</em> met afgesneden staart noemt men <em>gehoond</em>. Een keper waarbij de bovenpunt gedeeltelijk ontbreekt wordt <em>afgeplatte keper</em> genoemd.

File:na-Afgewend.jpg|Afgewend: Alle stukken, die een duidelijke voor- en achterzijde hebben, zijn afgewend wanneer zij met de rug naar elkaar toe staan. Het tegenovergestelde is <em>toegewend</em>. [Van Akerlaken, Van Brakel]

File:na-Akolei.jpg|Akolei: De akolei wordt in natuurlijke vorm afgebeeld als een klokje met de steel naar boven. <em>Bloemen</em>. [Bleuland]

File:na-Alcantarakruis.jpg|Alcantarakruis: <em>Kruis</em> van een Spaanse ridderorde. De armen eindigen als pijlijzers (ruitvormig), onder de pijlijzers verenigd met een figuur in de vorm van een hartvormig hoefijzer met de kalkoenen naar het hart gericht. Het kruis is behalve de kleur (rood) identiek aan dat van de orde (groen).

File:na-|Algemene beschrijvingsregels: <em>Zie: Beschrijvingsregels</em>.

File:na-Altaar.jpg|Altaar: Religieus object waarop godsdienstige offers worden gebracht. Altaren hebben geen vaste vorm. Meestal zijn zij rechthoekig, lang en laag. Soms is er een inscriptie op of een brandend vuur. [Reuchlin]

File:na-Ampul.jpg|Ampul: Kannetje voor wijn of water, gebruikt bij de rooms-katholieke eredienst/mis, meestal van glas, soms van goud of zilver. [Lampen]

File:na-Anjer.jpg|Anjer: Plantensoort. De bloem, altijd van natuurlijke kleur, kan gesteeld en gebladerd zijn. [Adius]

File:na-Anjou,_Godfried_van.jpg|Anjou, Godfried van: De grafplaat van Godfried van Anjou wordt door sommigen als het echte begin van de heraldiek beschouwd. Met zichtbaar de heraldisch linkerhelft van een Normandisch schild met daarop een karbonkel met vier leeuwen (2-1-1). Er blijken echter waszegels te zijn die iets ouder gedateerd zijn. Hij werd in 1127 tot ridder geslagen en stierf 1151. Zeker is dat hij tijdens zijn leven geen wapen voerde. De grafplaat is na zijn dood vervaardigd. De schattingen van de deskundigen lopen uit een van enkele jaren tot 30 jaar na zijn dood. Het hing boven zijn tombe in de kathedraal van Le Mans in Normandi&euml; en is thans te zien in het plaatselijk museum.

File:na-Antieke_kroon.jpg|Antieke kroon: Bijzondere kroon bestaande uit een gouden ring met vijf of zeven zichtbare punten. De antieke kroon wordt vaak voor dieren gebruikt.[Alma]

File:na-Antieke_muts.jpg|Antieke muts: Hoofddeksel met een omslag en een spitse punt met een <em>kwast</em>.

File:na-Appel.jpg|Appel: Deze vrucht wordt met de steel naar boven afgebeeld, anders is hij omgekeerd. Als hij gebladerd is moet het aantal blaadjes worden aangegeven. Zie ook <em>geappeld</em>. [Rotgers]

File:na-Appelboom.jpg|Appelboom: Vruchtboom, waarvan de appels, om ze goed zichtbaar te laten zijn, groter afgebeeld worden dan in de natuur. De <em>boom</em> kan van een andere kleur gevrucht zijn. [Fock].

File:na-Arabesk.jpg|Arabesk: Veelgebruikte uitvoering van een <em>voetstuk</em>, in de vorm van een geslingerde rank versierd met bladmotieven, soms enigszins gelijkend op horizontale stroken van een helmkleed. Het schild en de schildhouders rusten erop. Komt ook als stuk voor. Niet te verwarren met de decoratie van grote vlakken met krulvormige damastpatronen of <em>damascering</em>.

File:na-|Arceringen: Stelsel van horizontale en verticale, schuine en schuinlinkse lijnen (soms gecombineerd) en punten om de kleur aan te geven in ongekleurde wapens. Het nu algemeen aanvaarde systeem werd voor het eerst gebruikt in 1600 door de Nederlander A. Rincvelt, op zijn wapenkaart: Representation de lan ciene et souveraine duche de Brabant ses villes dignitez et dependences comme Lothier, Limborghe et pays de outre Meuse. De wapenkaart is aanwezig in het kasteel (stadhuis) vam Helmond.

File:na|Astronomische tekens: Voordat het nu nog gebruikte stelsel van <em>arceringen</em> door pater Silvester &agrave; Petra Sancta in 1638 werd gepropageerd, werden soms wel astronomische tekens gebruikt om de kleuren in ongekleurde wapens aan te geven. Hierbij was dan de zon goud, de maan zilver, Mars rood, Jupiter blauw, Venus groen, Saturnus zwart en Mercurius purper.

Filena|Attribuut: Een object dat als herkenningsteken geldt voor een bepaalde persoon, in het bijzonder een heilige of een godheid. Deze min of meer vaste kentekenen zijn heel belangrijk in de iconografie om <em>heiligen</em> en <em>mythologische figuren</em> te herkennen. Zo is Sint-Petrus herkenbaar aan twee sleutels.

File:na-Azuur.jpg|Azuur: De oude heraldische naam voor <em>blauw</em>. In het verleden ook wel &lsquo;lazuur&rsquo; genoemd.

</gallery>