Brielle: Difference between revisions
Knorrepoes (talk | contribs) |
Knorrepoes (talk | contribs) |
||
| (22 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{ | {| class="wikitable" | ||
|- style="vertical-align:top;" | |||
''' | |[[File:brielle.gif|center|alt=Wapen van {{PAGENAME}}/Arms (crest) of {{PAGENAME}}]] | ||
| | |||
<center>''' {{uc:{{PAGENAME}}}} '''</center><br> | |||
'''Country''' : Netherlands [[File:Netherlands.jpg|60 px|right]]<br><br><br> | |||
'''Province''' : [[Zuid Holland]][[File:zuidhol2.jpg|60 px|right]]<br><br><br> | |||
'''Also''': Den Briel<br> | |||
'''Additions''':<br> | |||
* 1980 [[Heenvliet]] (ged) | |||
* 1980 [[Nieuwenhoorn]] (ged) | |||
* 1980 [[Oostvoorne]] (ged) | |||
* 1980 [[Vierpolders]] | |||
* 1980 [[Zwartewaal]] | |||
'''Incorporated into''':<br> | |||
* 2023 [[Voorne aan Zee]]{{#display_map:51.9028,4.1631|width=250|height=250|zoom=7}} | |||
|} | |||
{| class="wikitable" | |||
|+Official blazon | |||
|- | |||
|'''Dutch''' | |||
| Van zilver beladen met een pal van keel. Het schild gedekt met een kroon van goud, gecierd met 17 paarlen en ter linker zijde vastgehouden door een centour, onder het schild het voorvaderlijke motto : Libertatis Primitiae. | |||
''' | |- | ||
|'''English''' | |||
| blazon wanted | |||
|} | |||
===Oorsprong/verklaring=== | |||
Het wapen is officieel verleend op 24 juli 1816. | |||
Den Briel verkreeg in 1330 stadsrechten van Gerard van Voorne. In 1338 krijgt de stad toestemming voor het bouwen van vestingwerken. | Den Briel verkreeg in 1330 stadsrechten van Gerard van Voorne. In 1338 krijgt de stad toestemming voor het bouwen van vestingwerken. | ||
| Line 23: | Line 40: | ||
Aan het begin der 18e eeuw wordt het omschreven als een centaur, dwz een paard met mensentorso. Echter de schrijver vond de afbeelding meer lijken op een mislukte hond of Cerberus. | Aan het begin der 18e eeuw wordt het omschreven als een centaur, dwz een paard met mensentorso. Echter de schrijver vond de afbeelding meer lijken op een mislukte hond of Cerberus. | ||
Verschillende latere schrijvers komen tot dezelfde twee voorstellingen. Eén oppert zelfs de veronderstelling dat | Verschillende latere schrijvers komen tot dezelfde twee voorstellingen. Eén oppert zelfs de veronderstelling dat Capirussa komt van kaper, oftewel (water)geus. De schildhouder is dus aan de watergeuzen te danken. Geen van de schrijvers komt echter tot een datering van het gebruik van de schildhouder. | ||
Ook in de 17e eeuw had men al moeite met de schildhouder; op diverse gebouwen en tekeningen komt de schildhouder voor, soms meer een mens, soms meer een hond, soms weer een centaur. Op het eerste stadszegel met het wapen, uit het eind der 17e eeuw, wordt het wapen afgebeeld met een kroon van 14 parels en een nieuwe variant van de schildhouder. | Ook in de 17e eeuw had men al moeite met de schildhouder; op diverse gebouwen en tekeningen komt de schildhouder voor, soms meer een mens, soms meer een hond, soms weer een centaur. Op het eerste stadszegel met het wapen, uit het eind der 17e eeuw, wordt het wapen afgebeeld met een kroon van 14 parels en een nieuwe variant van de schildhouder. | ||
De Nederlandsche Stads- en Dorpsbeschrijver (1793) combineert beide, door als schildhouder te noemen: 'een Centaurus, zynde een Hond met een Menschen-aangezicht'.... oftewel 'een Gedrocht (..) ter deeze plaatze toen het Land nog Bosch en Wildernis was, zou gevangen zyn'. | |||
Wat de schildhouder nu precies voorstelt en waanneer die is toegevoegd is nog steeds onduidelijk. De oudste bronnen geven een Capirussa weer. De Centaur is later ontstaan, echter wel als officiële schildhouder toegevoegd in 1816. | Wat de schildhouder nu precies voorstelt en waanneer die is toegevoegd is nog steeds onduidelijk. De oudste bronnen geven een Capirussa weer. De Centaur is later ontstaan, echter wel als officiële schildhouder toegevoegd in 1816. | ||
| Line 38: | Line 51: | ||
In de Franse Tijd werd de kroon vervangen door een vrijheidshoed, die door de schildhouder wordt vastgehouden. Dit keer werd de schildhouder duidelijk als vrouwelijk afgebeeld. | In de Franse Tijd werd de kroon vervangen door een vrijheidshoed, die door de schildhouder wordt vastgehouden. Dit keer werd de schildhouder duidelijk als vrouwelijk afgebeeld. | ||
Op de 7e van de Zomermaand (juni) van 1810 was bij schrijven van Koning Lodewijk Napoleon de stad bevestigd in het voeren van het oude stadswapen. | |||
Na inlijving bij het Franse keizerrijk werd aan Brielle het recht verleend (op 14 april 1813) het wapen te vermeerderen met een vrijkwartier voor de steden van de derde klasse. Dit vrijkwartier vertoonde een zilveren N op een rode ondergrond. Of dit wapen ooit is gebruikt is me niet bekend. | Na inlijving bij het Franse keizerrijk werd aan Brielle het recht verleend (op 14 april 1813) het wapen te vermeerderen met een vrijkwartier voor de steden van de derde klasse. Dit vrijkwartier vertoonde een zilveren N op een rode ondergrond. Of dit wapen ooit is gebruikt is me niet bekend. | ||
| Line 43: | Line 58: | ||
Bij de aanvraag geeft de burgemeester aan dat de schildhouder een Centaur is en dat de spreuk slaat op de bevrijding van Brielle in 1572. | Bij de aanvraag geeft de burgemeester aan dat de schildhouder een Centaur is en dat de spreuk slaat op de bevrijding van Brielle in 1572. | ||
Tenslotte is er nog een afbeelding in het 17e eeuwse manuscript Schoemaker, waarbij het schild met de paal is voorzien van een blokkenzoom van keel en zilver van 7 stukken in de breedte en 11 in de lengterichting. Dezelfde blokkenzoom wordt ook aangetroffen (in zwart-wit) afbeeldingen van het wapen op de Wapenkaart van Pieter van Heere uit 1622 en JH Pot uit 1631. | Tenslotte is er nog een afbeelding in het 17e eeuwse manuscript Schoemaker, waarbij het schild met de paal is voorzien van een blokkenzoom van keel en zilver van 7 stukken in de breedte en 11 in de lengterichting. Dezelfde blokkenzoom wordt ook aangetroffen (in zwart-wit) afbeeldingen van het wapen op de Wapenkaart van Pieter van Heere uit 1622 en JH Pot uit 1631 en het Wapenboek Hesman van 1708 (zie onder). | ||
===Afbeeldingen=== | |||
<gallery widths=250px heights=200px perrow=0> | |||
|- | File:Brielle16.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|The arms in a [[:Category:Windhag city arms|16th century manuscript]] | ||
| | File:Brielle17.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapen in een 17e eeuws [https://bm-lille.fr/patrimoine/digital-viewer/c-16435 manuscript] | ||
File:Brielle.hes.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapen in het [[Wapen- en Vlaggenboek Hesman|Wapen- en Vlaggenboek van Gerrit Hesman]] uit 1708 | |||
|- | File:Brielle3.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapen in de Nederlandsche Stads- en Dorpsbeschrijver, 1793 | ||
File:briellew.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapendiploma | |||
File:brielleklok.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Afbeelding op een horloge van rond 1780. (foto : Henk van den Berg) | |||
File:briellestadhuis.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Stadhuis | |||
File:briellez1.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Stempel van de stad op brief uit 1800 | |||
File:briellespenning.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapen op een penning ui 1872 | |||
File:brielle.ok.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapen in de [[Oldenkott]] albums +/- 1910 | |||
| | File:brielle.hag.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapen in de [[Koffie Hag albums]] +/- 1930 | ||
File:Briellegas.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapen op een gaspenning (1920-1950) | |||
| | File:1964.wi2.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapen op een [[Willem II]] bandje | ||
File:brielles.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapen op een suikerzakje van de gemeente | |||
File:brielle.tile.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapen op een [[:Category:Heraldic_tiles|heraldische tegel]] | |||
File:brielle1.tile.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapen op een [[:Category:Heraldic_tiles|heraldische tegel]] | |||
File:brielle1980.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Het wapen op een medaille (1980) | |||
File:Brielleb1.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Briefhoofd, +/- 1982 | |||
File:Brielleb.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Briefhoofd, +/- 2000 | |||
File:Briellep1.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Poststempel 1983 | |||
File:Briellep.jpg|alt=Wapen van Brielle/Arms (crest) of Brielle|Poststempel 1988 | |||
</gallery> | |||
| | [[Civic Heraldry Literature - Netherlands (Heraldische literatuur - Nederland)|'''Literatuur''']]: Klok, 1966; Schoemaker, 17??; Campardon, 1889; Heere, Pieter van : Hollandiae comitatus nova et ex acta delineatio, Amsterdam, 1622 (kaart); Pot, JH,: Texel, ‘t Nieuwe Princelandt, Wieringhen, Amsterdam, 1631 (kaart); Servaas van Rooijen, 1885 | ||
{{nl}} | |||
{{media}} | {{media}} | ||
[[Category:Nederlandse gemeentewapens B]] | [[Category:Nederlandse gemeentewapens B]] | ||
[[Category:Zuid Holland]] | [[Category:Zuid Holland]] | ||
[[Category:Granted 1816]] | [[Category:Granted 1816]] | ||
Latest revision as of 13:41, 13 February 2024
 |
Country : Netherlands  Province : Zuid Holland  Also: Den Briel
Incorporated into:
|
| Dutch | Van zilver beladen met een pal van keel. Het schild gedekt met een kroon van goud, gecierd met 17 paarlen en ter linker zijde vastgehouden door een centour, onder het schild het voorvaderlijke motto : Libertatis Primitiae. |
| English | blazon wanted |
Oorsprong/verklaring
Het wapen is officieel verleend op 24 juli 1816.
Den Briel verkreeg in 1330 stadsrechten van Gerard van Voorne. In 1338 krijgt de stad toestemming voor het bouwen van vestingwerken.
Het oudste zegel dateert echter al van voor de verlening van de stadsrechten, het hangt aan een oorkonde uit 1326. Het zegel vertoont een gegolfde paal, met aan weerskanten een omlaag gerichte vis. Het oudste stadszegel is bekend van 1397 en vertoont een stadspoort met twee gekanteelde torens. Hiertussen hangt een schildje, met daarop een aanziende leeuw. Deze leeuw is waarschijnlijk het wapen van de Van Voornes. Dit zegel is in gebruik geweest tot 1688. Ook andere zegels van de stad in de periode 1400-1650 vertonen allen dezelfde voorstelling. Alleen een geheimzegel vertoont een burcht met daarop een uitkomende leeuw.
Aan het eind van de 17e eeuw komen zegels in gebruik met daarop het stadswapen. Het wapen is waarschijnlijk afgeleid van het oudste zegel, namelijk een paal van keel. De oudst bekende gekleurde afbeelding werd ontdekt bij de restauratie van de Sint Catharijnekerk. De muurschildering dateert uit het eind der 15e eeuw. De paal is hier al van keel. Het eigenlijke wapen is sindsdien ongewijzigd.
De schildhouder is een geheel ander verhaal. er zijn een aantal studies geweest over de herkomst en de juiste voorstelling van de schildhouder. In 1611 wordt de figuur beschreven als het monster Capirussa, bestaande uit een mensenhoofd, oren van een hond, staart als een hond en voeten als een paard. Dit monster zou in Indië voorkomen en ooit in de Maas zijn waargenomen.
Aan het begin der 18e eeuw wordt het omschreven als een centaur, dwz een paard met mensentorso. Echter de schrijver vond de afbeelding meer lijken op een mislukte hond of Cerberus.
Verschillende latere schrijvers komen tot dezelfde twee voorstellingen. Eén oppert zelfs de veronderstelling dat Capirussa komt van kaper, oftewel (water)geus. De schildhouder is dus aan de watergeuzen te danken. Geen van de schrijvers komt echter tot een datering van het gebruik van de schildhouder.
Ook in de 17e eeuw had men al moeite met de schildhouder; op diverse gebouwen en tekeningen komt de schildhouder voor, soms meer een mens, soms meer een hond, soms weer een centaur. Op het eerste stadszegel met het wapen, uit het eind der 17e eeuw, wordt het wapen afgebeeld met een kroon van 14 parels en een nieuwe variant van de schildhouder.
De Nederlandsche Stads- en Dorpsbeschrijver (1793) combineert beide, door als schildhouder te noemen: 'een Centaurus, zynde een Hond met een Menschen-aangezicht'.... oftewel 'een Gedrocht (..) ter deeze plaatze toen het Land nog Bosch en Wildernis was, zou gevangen zyn'.
Wat de schildhouder nu precies voorstelt en waanneer die is toegevoegd is nog steeds onduidelijk. De oudste bronnen geven een Capirussa weer. De Centaur is later ontstaan, echter wel als officiële schildhouder toegevoegd in 1816.
De spreuk "Libertatis Primitiae" is waarschijnlijk afgeleid van het zegel van de Hervormde kerk. Deze liet in 1592 een zegel snijden met als randschrift Primitiae Belgicae Libertatis Brilae. In de 18e eeuw komt deze spreuk, vereenvoudigd, ook voor op documenten van de stad. In 1786 komt het ook voor als stadswapen op de Brielse Courant.
In de Franse Tijd werd de kroon vervangen door een vrijheidshoed, die door de schildhouder wordt vastgehouden. Dit keer werd de schildhouder duidelijk als vrouwelijk afgebeeld.
Op de 7e van de Zomermaand (juni) van 1810 was bij schrijven van Koning Lodewijk Napoleon de stad bevestigd in het voeren van het oude stadswapen.
Na inlijving bij het Franse keizerrijk werd aan Brielle het recht verleend (op 14 april 1813) het wapen te vermeerderen met een vrijkwartier voor de steden van de derde klasse. Dit vrijkwartier vertoonde een zilveren N op een rode ondergrond. Of dit wapen ooit is gebruikt is me niet bekend.
Bij de aanvraag geeft de burgemeester aan dat de schildhouder een Centaur is en dat de spreuk slaat op de bevrijding van Brielle in 1572.
Tenslotte is er nog een afbeelding in het 17e eeuwse manuscript Schoemaker, waarbij het schild met de paal is voorzien van een blokkenzoom van keel en zilver van 7 stukken in de breedte en 11 in de lengterichting. Dezelfde blokkenzoom wordt ook aangetroffen (in zwart-wit) afbeeldingen van het wapen op de Wapenkaart van Pieter van Heere uit 1622 en JH Pot uit 1631 en het Wapenboek Hesman van 1708 (zie onder).
Afbeeldingen
The arms in a 16th century manuscript
Het wapen in een 17e eeuws manuscript
Het wapen in het Wapen- en Vlaggenboek van Gerrit Hesman uit 1708
Het wapen in de Nederlandsche Stads- en Dorpsbeschrijver, 1793
Het wapendiploma
Afbeelding op een horloge van rond 1780. (foto : Henk van den Berg)
Stadhuis
Stempel van de stad op brief uit 1800
Het wapen op een penning ui 1872
Het wapen in de Oldenkott albums +/- 1910
Het wapen in de Koffie Hag albums +/- 1930
Het wapen op een gaspenning (1920-1950)
Het wapen op een Willem II bandje
Het wapen op een suikerzakje van de gemeente
Het wapen op een heraldische tegel
Het wapen op een heraldische tegel
Het wapen op een medaille (1980)
Briefhoofd, +/- 1982
Briefhoofd, +/- 2000
Poststempel 1983
Poststempel 1988
Literatuur: Klok, 1966; Schoemaker, 17??; Campardon, 1889; Heere, Pieter van : Hollandiae comitatus nova et ex acta delineatio, Amsterdam, 1622 (kaart); Pot, JH,: Texel, ‘t Nieuwe Princelandt, Wieringhen, Amsterdam, 1631 (kaart); Servaas van Rooijen, 1885
Portaal Nederlandse Overheidsheraldiek
Portaal Nederlandse overheidswapens |
Onderdeel van:  |
|
Nederlandse heraldiek:
Overzeese heraldiek:
|
Nederlandse heraldische verzamelobjecten
|
Contact and Support
Partners:
Your logo here ?
Contact us
© since 1995, Heraldry of the World, Ralf Hartemink 
Index of the site